MAGNA CARTA

Magna Carta, Her şeyden önce, Tanrı’nın önünde diz çöktük…diye Tanrı’yı tanık göstererek başlıyor. Onun için anlam ve içerik olarak Büyük Yemin. Yemin; yemin etmek de Doğu’dan Batı’ya, Kuzey’den Güney’e; dünyanın dört bucağında gelmiş geçmiş tüm kültürlerin en kadim değerlerinden biri…İnsan yaşamının da! Bir onur, bir şeref sözü! Peki, kim etmiş bu Magna Carta yeminini? İngiliz Yurtsuz john denilen I.John etmiş! 1215 yılında etmiş yani günümüzden 800 yıl önce. Ne diye etmiş? Özgür hiç kimse kendi benzerleri tarafından ülke kanunlarına göre yasal bir şekilde muhakeme edilip hüküm giymeden tutuklanmayacak, hapsedilmeyecek, mal ve mülkünden yoksun bırakılmayacak, kanun dışı ilan edilmeyecek, sürgün edilmeyecek veya hangi şekilde olursa olsun zarara uğratılmayacaktır diye etmiş! Sadece laf üzere değil yazılı, imzalı, mühürlü bir yemin bu Magna Carta! Kral I.John, Hristiyanların, Tanrı’nın yeryüzündeki gölgesi olarak kabul ettikleri papanın, Papa III. Innocent ile İngiliz baronlarının/soylularının huzurunda etmiş bu yemini. Hemi de hem vallahi hem billahi diyerekten. İsterse etmesin. Alıcı kuş gibi çökmüşmüş üstüne İngilizin baronları Tanrı’nın Vatikan’da oturan gölgesi Papa III. Innocent’i yanlarına alaraktan… Diyecek başka söz, yapacak başka bir şey, kaçacak bir delik bulamamış… Yukarıdaki, Özgür hiç kimse kendi benzerleri tarafından ülke kanunlarına göre yasal bir şekilde muhakeme edilip hüküm giymeden tutuklanmayacak, hapsedilmeyecek diye başlayan alıntı, 800 yıl önce edilen bu Büyük Yemin’in sadece 39.maddesi. Hakkı yada adaleti geciktirmeyeceğiz, kimseye satmayacağız, kimseyi bunlardan men etmeyeceğiz den tutun da Krallığın yasalarını bilmeyen ve bu yasalara tümüyle uyacağına kanaat getirdiğimiz kişileri hakim, vali, şerif ya da sınırlı yetkili hakim olarak atamayacağımız a kadar daha neler var içeriğinde… Sonra ne mi olmuş? Yoo! Etti ise etmiş! Adam sende…dediğim dedik, çaldığım düdük deyip bildiğini eylemiştir demeyin! Yurtsuz, mutsuz ama dürüst, inançlı bir adammış bu Kral I.John. Çünkü ettiği yemine sonuna kadar sadık kalmış. Ayrıca o zaman da geçerliymiş insanlar için edilen yeminin bozulmayacağı, verilen sözden dönülmeyeceği! Ettiği yemine ihanet etmemiş, İngiliz’in kralı I.John. sadık kalmış ettiği yemine. Tutmuş, verdiği sözü. Hemi de tek tek hepsini! Kendisinden sonrakilere de örnek olmuş. Ondan sonra gelen krallar da etmişler aynı yemini. Yetmiş yıl sonra, 1285 yılında parlamento oluşturulmuş İngiliz’in memleketinde. 1688 yılında da parlamentonun üstünlüğü kral tarafından onaylanarak İngiliz Yurttaş Hakları Bildirisi yayımlanmış. İngiliz Yurttaş Hakları Bildirisi ve İngiltere’de hayata geçen parlamenter yönetimi, 1787 yılında ABD anayasası, 1791 yılında da ilk Fransız anayasasının yürürlüğe girmesi izlemiş. Anayasal rejimler ile parlamenter demokrasiler tüm gelişmiş ülkelerin vazgeçilmezi, olmazsa olmazları olmuş. Anayasaya bağlılık yeminleri/büyük yeminler de sadece krallar ve devlet başkanları tarafından değil tüm parlamento üyeleri/milletvekilleri tarafından edilir olmuş. Hala da öyle…