KONSOLOSLUK

Tarih : 4 Kasım 1979

Humeyni’nin Büyük Şeytan olarak nitelendirdiği ABD’nin Tahran Büyükelçiliği İranlı öğrenciler tarafından basıldı. 52 Amerilikayı esir aldılar. Rehineler gözleri ve kolları bağlı şekilde Tahran sokaklarında gezdirildi ve bunun görüntüleri tüm dünyaya yayıldı.

İran İslam Devrimi dünyada olduğu gibi Türkiye’deki Müslüman gençliği de derinden etkiledi. Türkiye’deki Müslüman gençler arasındaki İslam Devrimi’ne sıcak bakan anti-emperyalist olanlar ya öldürüldü ya da dönüştürüldü.

KARTAL PENÇESİ OPERASYONU

Rehine krizi sırasında ABD Başkanı Jimmy Carter idi. Amerikan kamuoyunda cumhuriyetçilerin oluşturduğu savaşalım, gidip rehineleri kurtaralım dayatmalarına karşın; demokratlar savaşa karşıydı. Demokrat Carter, rehinelerin serbest bırakılmasını sağlamak için, İran’a ekonomik yaptırımlar uyguladı; sonra iki elçisini Tahran’a gönderdi. Humeyni görüşmedi bile. Bunun üzerine İran ile olan tüm diplomatik ilişkileri kesti.

Humeyni rehine pazarlığına bile yanaşmıyordu. Carter askeri operasyona ikna edildi.

Kağıt üzerinde başarılı gözüken Kartal Pençesi Operasyonu fiyaskoyla bitti. Bir C-130 Hercules uçağı ve 2 Amerikan helikopterinin infilak etmesi sonucu, sekiz askerin ölümüne neden oldu.

Siyasi hayatının en zor zamanlarını geçiren Carter, ikinci askeri harekat emrini vermekte gecikmedi. Başka bir seçeneği yoktu. Operasyonun daha ilk aşamasında YMC-130H Hercules adlı ABD uçağı İran’a iniş esnasında yere çakıldı.

Allah! Allah! Bu kadar şansızlık da olmazdı. Başarısızlıklar, Humeyni’nin ruhani yanının halk arasında yaygınlaşmasına ve onun dualarıyla Büyük Şeytan ın bozguna uğratıldığı söylemlerine yol açtı

Saddam Hüseyin; tüm bunları fırsat bilerek ve Amerika’nın da desteğini alarak, İran’a saldırmasıyla, rehine krizi daha da karmaşık bir hal aldı.

Ekonomik yaptırımlar ve savaş yüzünden zor günler geçiren Humeyni, ABD ile diplomatik ilişki kurulmasına onay vermek zorunda kaldı. Yalnız talepleri vardı; rehineler karşılığında, ölen Şah’ın dondurulmuş mal varlığının ülkeye iade edilmesini istedi. Ayrıca, Irak savaşı nedeniyle zor durumdaydı ve el altından gizlice silah verilmesi talebinde bulundu.

Tarih: 4 Kasım 1980.

ABD seçimleri sonucu, Cumhuriyetçilerin adayı Ronald Reagan, rehine krizinde başarısızlıklar yaşayan Demokrat Partinin adayı Jimmy Carter’ı ezdi geçti.

Carter seçime kadar hep İran’dan gelecek telefonu bekledi; rehinelerin bırakılmasını umut etti; ama olmadı.

Rehineler ne zaman bırakıldı : 20 Ocak 1981…

Yeni başkan Reagan yemin töreni konuşmasında rehinlerimiz kurtarılmıştır müjdesini verdi! Ne tesadüf; tam da o gün bırakılmışlardı! Çiçeği burnunda başkan Reagan bu açıklamayı yaparken yeni başkan yardımcısı olan (CIA eski başkanı) George H.W. Bush gülümsüyordu!...

ABD ve itibarıyla dünyada yeni bir dönem başlıyordu…

Sosyal devleti terk eden ABD, iktisadi olarak neoliberalizme geçiş yaparken, diplomaside şiddet yanlısı/ saldırgan bir dış politika izledi. Bunun ilk uygulamasını Afganistan’da Bin Ladinleri, Hikmetyarları, El Kaide’leri destekleyerek gösterdi.

Diğer yanda İsrail, hemen Golan tepelerini topraklarına katıverdi. Lübnan Savaşı başladı. ABD Ordusu Vietnam Savaşı’ndan sonra ilk kez Karayipler’deki  Granada’ya çıkarma yaparak solcu hükümeti devirdi. 444 günlük rehine krizi kısa zamanda unutuldu gitti. Dünya şimdi Margaret Thatcher yani Demir lady nin Arjantin’in elindeki sömürgesi Falkland adalarını kurtarmasını konuşuyordu.

                                                                           SONER YALÇIN