OSMANLI ŞEHİCİLİĞİNİN YALIN HALİ

Osmanlı Devleti’nin 600 yıllık tarihinden günümüze kalan yerleşimlerin en iyi korunmuş olanlarından biri, belki de en iyisi Safranbolu’dur. Kentin 12.yüzyıl sonlarında Ankara meliki tarafından 4 ay mancınıklarla kuşatıldıktan sonra ele geçirildiği sanılıyor. Muhtemelen kale ve çevresine Türkmenler, daha çok Taraklı Türkmenleri yerleşti ve çevre kısa zamanda Türkleşti. Şehir bu özelliğiyle, Türklerin Anadolu’da hemen yerleşik hayata geçtiği bölgelerin başında gelir. Bölgeyi ilk olarak idare eden küçük beyliklerin ardından 15.yüzyılda başlayan Osmanlı hakimiyeti modern Türkiye’ye devredildi. Uzun Osmanlı döneminde Borlu ya da Taraklıborlu olarak anıldı. Borlu kelimesinin kökeni bilinmez. Bugünkü adının ise Zağferanborlu adından geldiği düşünülür.

Safranbolu, Osmanlı dönemi boyunca ziraat, hayvancılık, dokuma, ahşap işleri gibi konularda önem kazanarak zenginleşti. Halka yayılan bu zenginlik 18.ve 19.yüzyıllarda inşa edilen kocaman evlerle anlaşılır. Tarihi yerleşimin geliştiği alan, kısmen çukur olduğu için kış aylarında çevreye göre daha sıcak ve şiddetli rüzgarlardan korunaklıydı. Yaz ayları için pek havadar olmayan bu alan yerine, yakınlardaki Bağlar denilen bölgede bağ ve bahçeler içinde yazlık evlere taşınılırdı.

Yerleşim 20.yüzyılda yakınlardaki Karabük köyünde gelişmeye başladı. Kömür madenleri ve devamında demir çelik işletmesi, eski köyü bir çekim merkezi haline getirdi. Safranbolu sönerken Karabük parlayan bir yıldız oldu. Eski önemini yitiren ve giderek terk edilen bu yerleşimde Türkiye’nin her yerinde hayal ettiğimiz bir durum ortaya çıkmış. Sadece birkaç ev değil, neredeyse yerleşimin tamamı korunabilmiş.