İNÖNÜ-CHURCHILL GÖRÜŞMESİ

Avrupa’da II. Dünya Savaşı patladığında Türkiye bu savaşa girmemeye kararlıydı. On yıl aralıksız savaştıktan sonra cumhuriyeti kuran nesil, savaşın yıkım ve felaketten başka bir şey getirmediğini biliyordu. Savaş Avrupa’yı kasıp kavururken Cumhurbaşkanı İsmet İnönü 19 Mayıs 1940’ta Ankara’daki Gençlik ve Spor Bayramı’nda savaşa bakışını açıkladı: Türkiye’nin hiç kimseden ne bir hak, ne toprak talebi; ne de hiç kimseye hak ve toprak borcu vardır.

Önce Polonya ardından Fransa, Yunanistan ve Bulgaristan’ı işgal eden Alman orduları, 1941 yılının Haziran ayında Türkiye’nin batısına, Trakya sınırına dayandı. Türkiye’nin bu savaşta tarafsız kalması imkansız gibiydi. Savaşın asli taraflarından İngiltere, Türkiye’nin de savaşa girmesini istemektedir. Bir yanda Müttefikler, bir yanda Mihver devletleri…  Tarafsızlığını korumaya çalışan Türkiye politikasını belirginleştirir: Savaşa girmemek ve hiçbir koşul altında savaşa katılmamak. Öyleyse hem Almanya ile hem karşısındaki güçlerle iyi geçinmek gerekiyordu.

1943 yılı, savaşta bir dönüm noktasıydı. Kuzey Afrika’da ve Stalingrad’da ağır yenilgiler yaşayan Almanya’nın savaşı kazanamayacağı belli olmuştu. Ancak savaş hala uzun sürecek görünüyordu. Müttefikler, Türkiye’yi silahlandırarak Almanya’ya karşı yeni bir cephe açmayı tasarlıyordu. İngiltere Başbakanı Winston Churchill, İsmet İnönü ile görüşme talebinde bulundu. Adana hava alanına inen Churchill’i dönemin Başbakanı  Şükrü Saraçoğlu karşıladı. Araba ile Yenice’de üçgen denilen demiryollarının birleştiği bir noktaya getirildi. İnönü’yle görüşme 30 Ocak 1943’te burada Atatürk’ün Beyaz Tren’inde yapıldı. İki inatçı ve usta politikacının bu görüşmesinden çıkan sonuca göre, Churchill istediğini alamadan dönmüştü. İki yıl daha süren vahşi savaşa Türkiye’nin katılmasını sağlayamamıştı.