MECLİSİ MEBUSAN

Hürriyetin ilanı diye bilinen ilk Osmanlı anayasası 1876’da uygulamaya konulmuş ancak kısa süre sonra II.Abdülhamit tarafından askıya alınmıştı. Anayasanın 29 yıl askıda kaldıktan sonra, 24 Temmuz 1908’de yeniden ilan edilmesi II. Meşrutiyet olarak kabul edilmiştir.

II. Abdülhamit’in baskıcı yönetimine karşı örgütlü muhalefet yaygınlık kazandı. Başlangıçta birkaç askeri tıbbiye talebesinin kurduğu gizli bir örgütten gelişen İttihat ve Terakki hareketi, ülkenin geri kalmışlığını, toprak kayıplarını padişahın istibdadına bağlamış ve kurtuluşu anayasanın geri getirilmesinde görmüştü. İttihat Terakki yirmi yıllık bir faaliyetten sonra 1908’de devrim hareketine hız verdi. O yılın temmuzunda Binbaşı Resneli Niyazi Bey, ardından Binbaşı Enver Bey isyan ederek birlikleriyle dağa çıktılar. Bölgedeki durumu teftiş etmek için İstanbul’dan gönderilen Birinci Ferik (Korgeneral) Şemsi Paşa Manastır’da bir İttihat ve Terakki fedaisi tarafından vurularak öldürüldü. Firzovik’te toplanan büyük Arnavut kurultayı ise meşrutiyet derhal ilan edilmezse isyan etme kararı aldı. II. Abdülhamit, Sadrazam Avlonyalı Ferit Paşa’yı azlederek yerine daha liberal bir isim olan Sait Paşa’yı getirdi. 23 Temmuz’da Selanik ve Manastır hükümet konaklarını ele geçiren isyancılar meşrutiyetin ilanını talep ettiler. 24 Temmuz’da padişahın isteğiyle İstanbul’da Kanun-i Esasi’yi yeniden yürürlüğe sokan kararname ilan edildi. Hürriyetin İlanı olarak adlandırılan bu olay, bütün yurtta olağanüstü sevinç gösterileriyle karşılandı. Seçimlerin ardından oluşan yeni Meclisi Mebusan 17 Aralık 1908’de çalışmalarına başladı.